نفخ شکم یکی از عوارض آزاردهنده و معمول در بیشتر انسان‌ها به شمار می‌رود. این عارضه در بسیاری از موارد خطر جدی برای سلامت ندارد اما در برخی موارد ممکن است خطرناک هم باشد. این عارضه که در سال‌های اخیر به دلیل نامناسب بودن رژیم غذایی و کم شدن تحرک در انسان‌های شهرنشین رایج شده می‌تواند روی کیفیت زندگی افراد تاثیر منفی داشته باشد.
نفخ ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. سروصدای آزاردهنده ناحیه‌ی شکمی و ایجاد باد معده‌ی بیش از حد معمول مهم‌ترین عوارض بروز این مشکل در انسان‌ها به شمار می‌روند. ایجاد باد معده‌ی بیش از حد معمول یک بیماری نیست اما متخصصان این عارضه را نشانه‌ای برای احتمال بروز بیماری‌ها یا مشکلات دستگاه گوارش می‌دانند. همین مسئله باعث شده متخصصان تغذیه ایجاد بیش از حد نفخ را جدی بگیرند و آن را نشانه‌ای برای احتمال بروز مشکل جدی‌تر بدانند.
باد شکم به طور همیشگی در مجاری گوارشی بدن انسان وجود دارد. اما گاهی میزان آن در روده زیاد می‌شود و مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورد. هنگامی که غذا برای مدت طولانی در معده باقی می‌ماند فشار زیادی بر آن وارد می‌کند. به همین دلیل افراد دچار سوءهاضمه یا مشکل نفخ معده می‌شوند. این مشکل زمانی پیش می‌آید که معده توانایی هضم غذا را نداشته باشد.
نفخ شکم چرا و چطور ایجاد می‌شود؟
نفخ در حالت معمول ممکن است به دلایل زیاد و مختلفی ایجاد شود. این عارضه اگر در طول سال زیاد تکرار نشود، خطرناک نیست و با درمان‌های ساده قابل رفع است. توجه داشته باشید که اگر بیش از حد معمول (بیشتر از سالی ۴ بار) دچار نفخ می‌شوید بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید. نفخ در بیشتر موارد به یکی از دلایل زیر ایجاد می‌شود:
- بلعیدن هوا (یک نوع عادت عصبی)
- یبوست
- رفلکس معده به مری (بازگشت غذا و اسید معده از معده به مری)
- سندرم روده تحریک پذیر
- عدم تحمل لاکتوز و سایر عدم تحمل های غذایی
- پرخوری
- رشد بیش از حد باکتری ها در روده باریک
- افزایش وزن
- مصرف آکاربوز (داروی بیماری دیابت) و هر دارویی که دارای لاکتولوز و یا سوربیتول باشد می تواند باعث نفخ شود.
- ورود به دوره‌ی قاعدگی در خانم‌ها
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
گفتیم که اگر بیشتر از سالی ۴ بار و برای مدت بیشتر از یک روز دچار نفخ شکم می‌شوید بهتر از به پزشک مراجعه کنید. این مسئله در برخی موارد صادق نیست و حتی بدون این شرایط هم بهتر است به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که نفخ بیش از حد معمول به احتمال بسیار زیاد نشانه‌ای برای بروز یک مشکل جدی‌تر است. بیشتر این مشکلات در صورت تشخیص به موقع، قابل درمان هستند.
اگر یکی از این مشکلات را داشتید بهتر است هرچه زودتر به متخصص مراجعه کنید:
- درد شکم
- مشاهده خون در مدفوع یا داشتن مدفوع سیاه و قیرمانند
- اسهال
- سوزش سردل که بدتر می‌شود
- تهوع
- کاهش وزن
برخی از افراد هنگام بیدار شدن از خواب احساس نفخ می‌کنند. این نفخ ممکن است بعد از چند دقیقه یا چند ساعت برطرف شود. این افراد حتی اگر علائم بالا را ندارند هم بهتر است به پزشک مراجعه کنند. وقوع چنین شرایطی اغلب به دلیل بروز مشکل در سیستم گوارشی بدن است و در طولانی مدت ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی شود.
افرادی که دچار نفخ هستند بهتر است این خوراکی‌ها را تا زمان درمان مشکل خود مصرف نکنند:
- آدامس
- نوشابه گازدار
- مواد فیبردار (مثل: کلم، کاهو، حبوبات)
- سیر
- چای
- ذرت
- پیاز
- آلو
درمان خانگی نفخ معمولی
اگر گاهی دچار نفخ شکم می‌شوید یا بعد از بررسی پزشک مشخص شد مشکل خاصی ندارید، می‌توانید عارضه‌ی نفخ خود را با درمان‌های ساده از بین ببرید. مهم‌ترین کاری که برای حل این مشکل باید انجام دهید، اصلاح رژیم غذایی است. مصرف سبزیجات مانند ،مارچوبه و کرفس در طول روز، از گزینه‌های عالی برای نگه‌داشتن شکم شما در وضیعت نرمال به شمار می‌روند. مصرف ویتامین‌ها، باعث تقویت سلامت شما می‌شود. بعضی از مکمل‌های ویتامین به علت وجود مواد معدنی خاص، باعث افزایش ورم شکم می‌شود. شربت‌های سوربیتول و زیسیتول مشهورترین انواع مکمل‌هایی هستند که باعث ایجاد نفخ می‌شوند.
مصرف منظم و مداوم آب گرم هم کمک زیادی به حل این مشکل می‌کند. ین کار باعث می‌شود گوارشتان عملکردی درست‌تر و بهتر داشته باشد و تجزیه غذا در معده بهتر صورت گیرد. به این ترتیب سیستم گوارشی انرژی کمتری برا هضم غذاها صرف می‌کند.
پروبیوتیک‌ها به درمان نفخ کمک زیادی می‌کنند
پیش از این درباره‌ی پروبیوتیک‌ها و خواص آن‌ها به تفصیل صحبت کردیم. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این گروه از لبنیات کمک به حل مشکل نفخ است. برای درمان نفخ باید به مدت دست‌کم دو هفته روزی دو قاشق لبنیات پروبیوتیک مصرف کنید تا تاثیر آن را ببینید. این گروه از لبنیات در اصلاح وضعیت هضم و گوارش شما نقش بسیار زیادی دارند. متخصصان تغذیه به افرادی که به دلیل بروز مشکلات گوارشی دچرا نفخ می‌شوند هم توصیه می‌کنند لبنیات پروبیوتیک را در برنامه‌ی غذایی خود داشته باشند.
تغییر سبک زندگی برای درمان نفخ
یکی از عوامل بسیار موثر در بروز این عارضه، استرس و خواب غیراستاندارد است. انجام حرکات ورزشی سبک قبل از خواب می‌تواند دلیلی برای حرکات مواد در طول شب و همچنین تسکین‌دهنده‌ی نفخ شکم در طول روز باشد. پیاده‌روی یا انجام تمرینات ورزشی 15 دقیقه پس از خوردن باعث افزایش حرکت شما می‌شود و دستگاه گوارش را به حرکت در می‌آورد تا در صورت داشتن احساس نفخ به شما کمک کند.
رفع استرس و درگیری‌های ذهنی به خصوص قبل از خواب یکی دیگر از کارهای موثر برای رفع مشکل نفخ شکم است. اگر استرس و اضطراب شما طولانی شده حتما به یک متخصص مراجعه کنید. در برخی از موارد حل این مشکلات به سپری کردن دوره‌های ویژه یا حتی مصرف دارو زیرنظر متخصص نیاز دارد.
بسیاری از افراد به خصوص کارمندان غذای خود را پشت میز کار میل می‌کنند. میزهای کار معمولا از حد استاندارد میز غذاخوری پایین‌تر هستند. این مسئله باعث می‌شود افراد روی ظرف غذای خود خم شوند. این خم شدن در طولانی مدت باعث بروز مشکلات گوارشی منجمله نفخ می‌شود.
