پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک میکرو ارگانیزم‌هایی هستند که وقتی مصرف یا وارد بدن می‌شوند، برای سلامت بدن مفید هستند. معمولاً می‌توان آنها را در ماست و دیگر محصولات لبنی که با تخمیر تهیه می‌شوند، یافت. همچنین در بعضی از محصولات زیبایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
هرچند مردم فکر می‌کنند که باکتری‌ها و دیگر میکرو ارگانیزم‌ها، برای بدن مضر هستند اما در حقیقت بیشتر آنها مفیدند. بعضی از باکتری‌ها به هضم غذا کمک می‌کنند یا سلول‌های بیماری‌زا را از بین می‌برند، همچنین ویتامین در بدن تولید می‌کنند. بسیاری از میکرو ارگانیزم‌هایی که در محصولات پروبیوتیک یافت می‌شوند، مشابه همان میکرو ارگانیزم‌هایی هستند که در بدن به‌طور طبیعی زندگی می‌کنند و یا خود آنها هستند.
انواع باکتری‌های پروبیوتیک
پروبیوتیک ها انواع مختلفی دارند. بسیاری از آنها به گروه‌های لاکتوباسیلوس (Lactobacillus) و بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) تعلق دارند. باکتری‌های دیگر نیز ممکن است به‌عنوان پروبیوتیک مورد استفاده قرار گیرند، همچنین مخمرهایی مانند ساکارومایسس بولاردی (Saccharomyces boulardii).
مصرف پروبیوتیک‌ها چه مزایایی دارد؟
شواهد علمی روز نشان می‌دهند که بعضی از انواع باکتری‌ها توانایی درمان و حتی پیشگیری از بیماری‌ها را دارند. کشورهای اروپایی شمالی به‌واسطه فرهنگ غذایی که دارند، مقدار فراوانی پروبیوتیک مصرف می‌کنند. پروبیوتیک ها در ژاپن نیز بسیار پرمصرف هستند.
بعضی از متخصصین بیماری‌های گوارشی برای درمان آن دسته از بیماری‌هایی که داروهای امروزی قادر به درمان آنها نیستند، مانند سندروم روده تحریک پذیر، پروبیوتیک‌ها را پیشنهاد می‌کنند. از اواسط دهه 90 میلادی، مطالعات نشان می‌دهند که پروبیوتیک ها می‌توانند برای درمان بعضی از بیماری‌های معده و روده، به تأخیر انداختن آلرژی در کودکان و درمان آن، همچنین پیشگیری از عفونت‌های واژنی و مجاری ادراری در خانم‌ها مؤثر باشند.
وارد کردن باکتری به بدن آن‌قدرها هم به که نظر می‌رسد عجیب نیست. در حدود هزار میلیارد میکروارگانیسم در بیش از 500 گونه متفاوت در یک روده سالم و نرمال زندگی می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها به‌طورمعمول سبب بیماری ما نمی‌شوند، بلکه بیشتر آنها مفید نیز هستند. باکتری‌های گوارشی، پاتوژن‌ها (میکروارگانیسم‌های مضر) را دور نگه می‌دارند و به هضم و جذب مواد مغذی کمک می‌کنند و برای سیستم ایمنی مفید هستند.
فواید مصرف پروبیوتیک
همه پروبیوتیک ها یکسان نیستند. گونه‌های مختلف باکتری، اثرات مختلف نیز دارند. برای مثال یک نوع باکتری ممکن است در دهان مانع پوسیدگی دندان شود و مشخصاً نیازی به دوام آوردن در سیستم گوارشی ما را ندارد.
اثرات درمانی و پیشگیرانه‌ی بالقوه مصرف پروبیوتیک‌ها در موارد زیر مشاهده‌شده است:
- اسهال
- سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
- ورم روده بزرگ که ایجاد زخم می‌کند
- بیماری کرون (بیماری که در آن مسیر سیستم گوارشی به طرز غیرعادی ملتهب می‌شود)
- هلی‌کوباکترپیلوری H. pylori (باکتری‌های حلقوی که سبب زخم معده می‌شوند)
- عفونت‌های واژنی
- عفونت‌های مجاری ادرار
- بازگشت سرطان مثانه
- عفونت مجاری گوارشی که توسط کلستریدیوم (Clostridium) ایجاد می‌شود
- پوچیتیس Pouchitis (یکی از عوارض جانبی احتمالی ناشی از عمل برداشتن روده بزرگ)
- اگزما در کودکان
پروبیوتیک و سلامت روده
بهترین مورد درمانی برای پروبیوتیک‌ها، درمان اسهال است. آزمایش‌های کنترل‌شده نشان داده‌اند لاکتوباسیلوس جی جی (Lactobacillus GG) می‌تواند دوره اسهال عفونی در نوزادان را کاهش دهد (در بزرگسالان خیر). همچنین باوجود مطالعات محدود و متناقض، در دو مجله بزرگ گفته‌شده که پروبیوتیک‌ها می‌توانند اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک‌ها را تا 60 درصد -در مقایسه با شبه داروها- کاهش دهند.
مشکل شایع‌تر و دقیقاً برعکس اسهال، یبوست است. در یک جستجو برای مطالعات انجام‌شده روی تأثیر پروبیوتیک‌ها در درمان یبوست، محققان دریافتند که پروبیوتیک‌ها سرعت انتقال روده را 12.4 ساعت کاهش می‌دهند. همچنین تعداد دفعات مدفوع را به‌طور هفتگی 1.3 افزایش می‌دهند و به نرم شدن مدفوع کمک می‌کنند. بااین‌وجود در مورد نقش پروبیوتیک‌ها در بهبود یبوست همچنان تردید وجود دارد. بنابراین در این مورد خاص همچنان نمی‌توان پروبیوتیک را توصیه کرد.
درمان‌های پروبیوتیک همچنین ممکن است برای بیماری کرون (Cron) و سندروم روده تحریک‌پذیر مؤثر باشند. آزمایش‌های بالینی در این موارد، نتیجه‌های مختلفی داشتند. اما چند تحقیق کوچک اشاره می‌کنند که بعضی از انواع خاص پروبیوتیک‌ها ممکن است در بهبود زخم ورم مخاط روده بزرگ و در جلوگیری از عود بیماری کرون و پوچیتیس، مفید باشند.
به دلیل درمان‌ناپذیر بودن این بیماری‌ها، بسیاری از مردم به مصرف پروبیوتیک روی می‌آورند پیش از آنکه شواهد مستدلی در مورد آنها یافت شود.
منابع:
https://www.health.harvard.edu/vitamins-and-supplements/health-benefits-of-taking-probiotics
https://nccih.nih.gov/health/probiotics/introduction.htm
