تاثیر لبنیات بر دیابت؛ آیا پروبیوتیک‌ها در کاهش قند خون موثر هستند؟

طبق تحقیقاتی صورت گرفته که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود می‌توان گفت افراد دیابتی باید روزانه مقادیر مناسبی ویتامین دی و کلسیم دریافت کنند. یکی از بهترین منابع طبیعی ویتامین دی و کلسیم لبنیات است. طبق این تحقیقات با گنجاندن لبنیات در رژیم غذایی دیابتی می‌توانید تا حد زیادی قند خون خود را کنترل کنید.

آنچه در این مقاله خواهید خواند:

• تاثر لبنیات بر دیابت از نظر محققین
• اثر دریافت ماست پروبیوتیک و معمولی بر شاخص‌های قند خون و مقاومت انسولینی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲
• اثرات ضد دیابتی باکتری‌های اسید لاکتیک
• پروبیوتیک و دیابت
• کفیر و دیابت
• گیاهان دارویی ضد دیابت

تاثیر لبنیات بر دیابت از نظر محققین

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی فسا بیان کرد:
مصرف مستمر و کافی شیر و فرآورده‌های لبنی نقش بسیار مهمی در کاهش بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان، بیماری‌های لثه و دندان، سنگ کلیه، فشار خون، دیابت، نقرس، سرطان روده، سرطان سینه، عوارض ناشی از قاعدگی، چاقی و.. به دنبال خواهد داشت.

استفاده مستمر و کافی از شیر و فرآورده‌های آن علاوه بر تامین عمده نیاز‌های سلولی بدن، افزایش قد، تنظیم فشار خون، ارتقای هوش و قدرت یادگیری، سلامت لثه و دندان و استحکام استخوان، افزایش قدرت بینایی، افزایش توان کاری، طول عمر و پیشگیری از کار افتادگی و .. را موجب می‌شود.

قند شیر دیر هضم است و برای بیماران مبتلا به دیابت مضر نیست و ضمن تامین نیاز‌های بدن به عنوان وعده غذایی یا میان وعده هیچگونه ضرری برای مبتلایان به دیابت ندارد. بعضی مطالعات از تاثیر قند شیر بر افزایش ترشح انسولین در بدن دلالت دارد.

دانشمندان دانشگاه هاروارد موفق به شناسایی یک ماده‌ی طبیعی در چربی مواد لبنی شدند که می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. این ترکیب اسید چرب ترانس پالمیتولئیک است که در شیر، پنیر، ماست و کره یافت می‌شود. این اسید چرب در بدن ما ساخته نمی‌شود و تنها از طریق مصرف مواد غذایی به بدن می‌رسد.

نتایج این تحقیق در مجله‌ی (Annals of internal Medicine DEC ۲۰, ۲۰۱۰) به چاپ رسیده است. با این که مسئولین بهداشتی خوردن لبنیات کم چرب را توصیه می‌کنند اما اسید پالمیتولئیک ترانس در لبنیات چرب موجود است.

محققین دانشکده بهداشت عمومی هاروارد با بررسی ۳۷۳۶ فرد در طی ۲۰ سال به ارزیابی فاکتورهای خطر ابتلأ به بیماریهای قلبی در بالغین مسن پرداختند.
محققین با بررسی فاکتورهای خطر متابولیک نظیر غلظت قندخون، غلظت انسولین و میزان اسیدهای چرب خون شامل اسید چرب ترانس پالمیتولئیک از سال ۱۹۹۲ تاکنون به بررسی میزان ابتلأ به دیابت در این افراد پرداختند.

نتایج نشان داد در افرادی که میزان اسید پالمیتولئیک ترانس در آنها بالاتر است، غلظت کلسترول خون، مارکرهای التهابی، مقدار انسولین و حساسیت به انسولین آنها بعد از حذف سایر فاکتورها در مقایسه با افرادی که میزان اسید پالمیتولئیک در خون آنها پایین‌تر است، در وضعیت سالمتری قرار دارد.

بالا بودن مقدار اسید پالمیتولئیک ترانس میزان خطر ابتلأ به بیماری دیابت را ۶۰% کاهش می دهد.

محققان کمبریج به بررسی ۱۶ تحقیقی که در ۲۰ سال گذشته روی بیش از ۶۳ هزار و ۶۰۰ بزرگسال انجام شده بود، پرداختند. بیش از ۱۵ هزار و ۱۰۰ نفر از این افراد که هنگام شروع تحقیق، به دیابت مبتلا نبودند، بعدها گرفتار دیابت نوع۲ شدند.

در تمام بررسی‌ها، ارتباط لبنیات چرب با خطر دیابت نوع۲، نیز درنظر گرفته شده بود. نتیجه این بررسی‌ها نشان داد که هرقدر فرد مورد مطالعه، لبنیات چرب مصرف کرده بود، به همان میزان از خطر ابتلای او به دیابت نوع۲، کاسته شده است. در واقع در بیشتر افراد این کاهش خطر، ۳۰ درصد عنوان شد.

این محققان عوامل خطرزای دیگر مانند سن، جنسیت، نژاد، قومیت، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، فعالیت فیزیکی و چاقی را هم در نظر گرفته بودند. آنها معتقدند لبنیات پرچرب برای دور نگهداشتن فرد از ابتلا به دیابت نوع۲، رژیم غذایی مناسبی است.

محققان کمبریج می‌گویند برای اطمینان بیشتر از این یافته قصد بررسی‌های بیشتری دارند. اما ماه گذشته محققان کانادایی اعلام کردند که مصرف سه وعده لبنیات در روز می‌تواند از خطر ابتلا به بیماری قلبی بکاهد. هر وعده لبنیات، شامل یک لیوان شیر، یک فنجان ماست، ۱۵ گرم پنیر و یک قاشق چایخوری کره می‌شود.

ماست یک ماده غذایی بسیار مقوی برای صبحانه یا یک میان وعده ساده محسوب می‌شود. اگر ماست را با شیرین کننده‌های مصنوعی شیرین نشده و یونانی نباشد میزان کربوهیدرات آن کم و پروتئین آن بالا است. ماستی با این ویژگی مانند دیگر منابع کربوهیدرات باعث افزایش قند خون در بیماران دیابتی نخواهد شد.

همچنین غذاهای تخمیری مثل ماست حاوی باکتری های مفیدی مانند پروبیوتیک می باشد. پروبیوتیک نشان داده است که سلامت روده را بهبود می دهد. تحقیقات بر روی سلامتی روده در حال ادامه است اما باکتری های روده نقش مهمی در سلامتی انسان بازی می کنند از جمله در چاقی و دیابت.

تحقیقات اخیر نشان داده اند که مصرف ماست ممکن است باعث کاهش سطح گلوکز، مقاومت انسولین و فشار خون سیستولیک گردد.
در تحقیقاتی که اخیرا نتایج آن ها منتشر شده است به این نتیجه رسیده اند که استفاده از ماست در رژیم غذایی ریسک ابتلا به دیابت نوع دوم در افراد سالم و بزرگسالان مسن تر را کاهش می دهد.

پژوهشگران انگلیسی با بررسی رژیم غذایی ۴۰۰۰ نفر در مدت ۱۱ سال، دریافتند افرادی که در رژیم غذایی خود ماست زیادی مصرف کرده بودند، ۲۴ درصد کمتر از سایرین به دیابت نوع ۲ مبتلا شدند. بر اساس این مطالعه این افراد در رژیم غذایی خود در هفته ۴ تا ۵ واحد ماست کم چرب مصرف کرده بودند.

محققان معتقدند در واقع یکی از اثرات مثبت ماست در کاهش خطر دیابت این است که افرادی که همراه با غذای خود ماست می خورند تغذیه سالم تری داشته و کمتر به خوردن دسرها و تنقلات ناسالم روی می آورند. بر اساس تحقیقات جایگزین کردن یک وعده ماست بجای یک وعده چیپس یا تنقلات ناسالم دیگر می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تا ۴۷ درصد کاهش دهد.

یکی دیگر از اثرات مفید ماست در کاهش خطر دیابت خاصیت تخمیری آن و دارا بودن پروبیوتیک ها است که در مقابله با دیابت موثرند.

مقاله اول: اثر دریافت ماست پروبیوتیک و معمولی بر شاخصهای قند خون و مقاومت انسولینی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲

مجله‌ی غدد درون ریز و متابولیسم ایران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی شهید بهشتی- اردیبهشت ۱۳۹۰
ماست پروبیوتیک جز غذاهای فراسودمند محسوب می‌شود و اثرات مفیدی بر سلامت افراد دارد. در چندین پژوهش حیوانی اثر پروبیوتیک‌ها در کاهش قند خون و به تاخیر انداختن بروز افزایش قند خون و مقاومت انسولینی گزارش شده است.
با توجه به شیوع روز افزون دیابت نوع ۲، پژوهش کنونی با هدف بررسی تاثیر ماست پروبیوتیک بر شاخص‌های قند خون و مقاومت انسولینی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ انجام شد.

مواد و روش‌ها: این کارآزمایی بالینی تصادفی دوسوکور روی ۶۰ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ مراجعه کننده به کلینیک غدد و متابولیسم بیمارستان سینا تبریز انجام شد. افراد گروه آزمون روزانه ۳۰۰ گرم ماست پروبیوتیک و افراد گروه شاهد روزانه ۳۰۰ گرم ماست معمولی به مدت ۶ هفته دریافت نمودند. دریافتهای غذایی، ویژگیهای تنسنجی، قند خون ناشتا، انسولین، هموگلوبین گلیکوزیله و مقاومت انسولینی در ابتدا و انتهای پژوهش اندازه‌گیری شد. تحلیل آماری با استفاده از نرمافزارSPSS ، آزمون‌های تی زوجی و تحلیل کوواریانس انجام شد.

یافته‌ها: میانگین قند خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله بعد از مداخله، بین دو گروه تفاوت آماری معنی‌داری داشت. در گروه دریافت کننده ماست پروبیوتیک نیز در طول پژوهش، قند خون ناشتا کاهش معنی‌داری نشان داد، ولی کاهش غلظت انسولین، هموگلوبین گلیکوزیله و مقاومت انسولینی در این گروه معنی‌دار نشد. نتیجه گیری: با توجه به اثر ماست پروبیوتیک در کاهش قند خون ناشتا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ ،مصرف پروبیوتیک‌ها را به عنوان درمان کمکی می‌توان توصیه نمود.
در پژوهشی که یادا و همکاران روی موش‌های آزمایشگاهی انجام دادند، دیده شد شیر تخمیر شده با لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و لاکتوباسیلوس کازئی می‌تواند شروع اختلال در سوخت و ساز گلوکز را در موش‌هایی که با رژیم با فروکتوز بالا تغذیه می‌شدند، را به تاخیر بیاندازد و اثرات ضد دیابتی داشته باشد. در اثر مصرف این محصول، عدم تحمل گلوکز، افزایش قند خون و افزایش انسولین در خون، دیرتر در این موش ها بروز کرد و استرس اکسیداتیو در آنها کاهش یافت.  میزان هموگلوبین گلیکوزیله نیز در این در پژوهشی موشها نسبت به گروه شاهد پایینتر بود.

تاکنون در چندین پژوهش حیوانی اثر پروبیوتیک‌ها در کاهش قند خون و به تاخیر انداختن بروز افزایش قند خون و مقاومت انسولینی در موش‌های دیابتی گزارش شده؛ اثری که پروبیوتیکها بر سوخت و ساز گلوکز می‌گذارند، به احتمال زیاد ناشی از ویژگی‌های تعدیل ایمنی توسط آن‌ها می‌باشد.

برخی از گونه‌های خاص پروبیوتیک‌ها با تاثیر بر ترکیب فلور میکروبی روده و بهبود عملکرد روده می‌توانند موجب مهار انتقال اندوتوکسین‌های باکتریایی به جریان خون و کاهش لیپوپلیساکاریدها و سیتوکین‌های پیش التهابی در گردش خون شوند و از این راه موجب کاهش التهاب و در نتیجه کاهش مقاومت انسولینی و جلوگیری از تخریب سلول‌های بتا پانکراس شوند. پروبیوتیک‌ها از راه ممانعت از تولید گونه‌های واکنش‌گر اکسیژن، خاصیت آنتی‌اکسیدانی و افزایش زیست دسترسی به داروهای دیابتی نیز می‌توانند در کنترل قند خون موثر باشند.

در کل، مصرف روزانه ی ماست پروبیوتیک موجب بهبود وضعیت قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ شد.

مقاله ۲ اثرات ضد دیابتی باکتریهای اسید لاکتیک

Anti-diabetic effects of lactic acid bacteria in normal and type ۲ diabetic mice
اثرات ضد دیابتی باکتری‌های اسید لاکتیک با استفاده از موش بررسی شد. در آزمایش ۱، موشهای سالم ICR با ساکارز یا نشاسته با سلول‌های (GG) Lactobacillus rhamnosus قابل دوام بارگیری شدند. GG به میزان قابل توجهی قند خون بعد از غذا را در زمان تجویز با ساکارز یا نشاسته مهار می‌کند.

در آزمایش ۲ ، موش KK-A )Y) ، یک مدل از دیابت ژنتیکی نوع ۲، یک رژیم غذایی بر پایه حاوی سلول‌های GG زنده یا لاکتوباسیلوس دلبروکی زنده داده شد. سلول‌های زنده GG به طور قابل توجهی قند خون ناشتا، قند خون بعد از مصرف را در آزمایش تحمل گلوکز و HbA۱c مهار می‌کنند. چنین تأثیراتی توسط سلول‌های زنده بلغاروس نشان داده نشده است. در آزمایش ۳، رژیم غذایی پایه‌ای حاوی سلول‌های GG زنده یا سلول‌های GG تحت درمان با گرما به مدت ۳ هفته داده شد. سلول‌های زنده GG به طور قابل توجهی قند خون ناشتا و اختلال در تحمل گلوکز را سرکوب می‌کنند، اما GG تحت درمان با گرما هیچ تاثیری ندارد. این نتایج نشان داد که GG باعث کاهش قند خون بعد از پروتئین در موش‌های ICR شده و فعالیت ضد دیابتی باکتری‌های اسید لاکتیک روی موش‌های (KK-A y) بسته به فشار باکتری‌ها متفاوت است و اینکه آیا باکتری با ورود به روده قابل دوام است.

در مطالعه حاضر نتیجه می‌گیریم که اثر ضد دیابتی ممکن است از مهار مداوم گلوکز خون پس از غذا از طریق سرکوب جذب گلوکز از روده باشد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که گونه‌های خاصی از باکتری اسید لاکتیک می‌تواند برای مدیریت دیابت نوع ۲ مفید باشد.

مقاله۳: پروبیوتیک ها به عنوان عوامل مفید در مدیریت دیابت: یک بررسی منظم: پروبیوتیک و دیابت

۲۰۱۶
probiotics as beneficial agents in the management of diabetes mellitus: a systematic review: Probiotics and Diabetes

ما یک بررسی منظم در مورد نقش پروبیوتیک ها در تعدیل پارامترهای مرتبط با دیابت در آزمایش های حیوانی و انسانی انجام داده ایم. تا ژوئن سال ۲۰۱۴، در مورد اثرات پروبیوتیک ها بر قند خون، هایپرینسولینمی و اثرات ضد دیابتی آنها با تعدیل فعالیت فاکتورهای التهابی و آنتی اکسیدانی پژوهش کردیم. پس از نمایش عناوین و چکیده ها ، ۷۲ مقاله با متن کامل برای صلاحیت بررسی شدند.

سرانجام ، ۳۳ مقاله معیارهای ورود به مطالعه ما را شامل پنج گزارش انسانی و بیست و هشت مورد حیوانات را ملاقات کردند گونه های لاکتوباسیلوس به ویژه در کلیه مطالعات با یا بدون سویه های دیگر مورد استفاده قرار گرفتند. ما دریافتیم که پروبیوتیکها در کنترل قند خون اثرات مفیدی دارند ، زیرا تمام مطالعات انسانی کاهش قابل توجهی را حداقل در یکی از نتایج اولیه نشان داد که میزان گلوکز پلاسما ناشتا، گلوکز خون پس از مصرف، هموگلوبین گلیکوزی، انسولین، مقاومت به انسولین و شروع آن بود.. با توجه به اقدامات نتیجه ثانویه، یعنی پروفایل های لیپیدی، عوامل التهابی و ضد اکسیدانی، فقط یک مطالعه انسانی و یک حیوان نتوانسته است در هر یک از این پارامترها تغییرات قابل توجهی نشان دهد.

این بررسی سیستماتیک عموماً اثرات مفیدی از تجویز پروبیوتیک، به ویژه زیر لایه های لاکتوباسیلوس بر روی مدیریت پارامترهای خونی مرتبط با دیابت نشان داد، اگرچه از آزمایشات انسانی برای اثبات این تأثیرات و همچنین برای انجام متاآنالیز، شواهد بیشتری لازم است.
نتایج:
مقادیر زیاد پروبیوتیک ها به خصوص لاکتوباسیلوس سویه های فرعی، در مدیریت دیابت تاثیرات مفید بسیار طولانی مدت را نشان داده است. تمام مطالعات انسانی و بیشتر گزارش های مربوط به حیوانات، تغییر در حداقل یکی از نشانگرهای قند خون قابل توجه است. علاوه بر این، این بررسی نشان داد که تعدیل پروفایل لیپیدی، تقویت عوامل آنتی اکسیدانی و کاهش نشانگرهای ضد التهابی که عموماً ناشی از درمان پروبیوتیک هستند از دلایل اصلی مدیریت نشانگرهای قند خون است.

مقاله ۴: اثرات ضد قند خون و آنتی هیپرلیپیدمیک کفیر شیر

۲۰۱۸ Evaluation of antidiabetic and antihyperlipidimic activity of Kefir in alloxan induced diabetes mellitus rat
مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات ضد قند خون و آنتی هیپرلیپیدمیک کفیر شیر در موش‌های صحرایی دیابتی شده ناشی از آلوکسان انجام شد.
نتیجه: می‌توان مشاهده کرد که محصولات کفیر دارای اثر ضد دیابتی و ضد فشار خون در موش‌های صحرایی دیابتی شده ناشی از افزایش قند خون، چربی خون بالا و کاهش HDL هستند.

مصرف فرآورده‌های کفیر در (۲۰) و (۴۰) روز در طول دوره مطالعه بسیار مفید بود. اثرات مفید محصولات کفیر کاهش قند خون و هیپرلیپیدمی مشاهده شده است، اما افزایش HDL وجود دارد. بنابراین محصولات کفیر به عنوان یک ماده غذایی مفید زیست فعال بیولوژیکی در نظر گرفته می شود که دارای اثرات هیپولیپیدمی و هیپوگلیسمی است، علاوه بر مفید بودن میکروارگانیسم آن در دستگاه گوارش، برای بیماران چه انسانی و چه حیواناتی مانند حیوانات اهلی (سگ و گربه ها) که بیماری های رنج می برند و یا بیماران دیابتی که برای مبارزه با اثرات خطرناک مرتبط با این بیماری به محصولات غذایی ایمن و مفید احتیاج دارند، مفید است.