در حدود ۸۰۰۰ سال پیش و پس از اهلی شدن دام، مصرف محصولات لبنی توسط انسان شروع شد. لبنیات از آن زمان تا کنون بخشی جدایی ناپذیر از رژیم غذایی انسان بوده و در حال حاضر در الگوهای تغذیه بسیاری از متخصصین جهان قرار دارد.
مواد مغذی موجود در لبنیات
نوشتن ریز جزییات مواد مغذی هر یک از لبنیات به موارد بسیار زیادی بستگی دارد. از نحوه تولید آن ماده تا نژاد دام تولید کننده شیر و نحوه تغذیه آن؛ اما به‌طور کلی لبنیات یکی از منابع اصلی و در دسترس همگان برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن هستند.
همچنین مصرف روزانه سه واحد از لبنیات می‌تواند نیاز روزانه بدن یک انسان بالغ به مواد مغذی زیر را تامین کند:
- کلسیم
- پروتئین
- منیزیم
- پتاسیم
- روی
- فسفر
- پروبیوتیک‌ها (البته این اتفاق در صورتی امکان‌پذیر است که لبنیات مورد نظر به مانند انواع فلوراکتیوها توسط کارخانه با مواد پروبیوتیک غنی شده باشد.)
بجز لبنیات از چه ماده غذایی می‌توان این مواد غذایی را بدست آورد؟
بجز کلسیم، پتاسیم و منیزیم مورد نیاز روزانه شما بقیه این مواد مغذی را می‌توانید با مصرف روزانه سبزیجات و آب‌های معدنی بدست آورید. دکتر روزنبرگ و همکاران در سال ۲۰۱۶ اعلام کردند فقط ۴۴ تا ۵۷ درصد از میزان مورد نیاز منیزیم و پتاسیم برای خانم‌های ۱۹ تا ۵۰ سال می‌تواند از طریق منابع غیر لبنی تامین شود.
یکی از دلایل اصلی این اتفاق از نظر روزنبرگ و همکاران میزان پایین‌تر جذب مواد مغذی در سبزیجات نسبت به لبنیات است. برای مثال در یک رژیم غذایی عادی حدود ۳۰ الی ۴۰ درصد کلسیم موجود در لبنیات توسط روده‌ها جذب می‌شود و این مقدار در غلات غنی‌شده، سویا و دیگر سبزیجات بین ۲۸ الی ۳۶ درصد است.
همچنین درصد این مواد معدنی قابل جذب در سبزیجات به علت وجود فیبرها، اسید فنتیک و اسید اگزالیک غیر محلول در آب هستند و بدن انسان با روش‌های عادی قابلیت جذب آن‌ها را ندارد.
به عنوان مثال اسفناج پخته دارای ۱۱۵ میلی‌گرم کلسیم در هر وعده(۱۵۰ گرم) است اما به دلایلی که در بند قبل گفته شد تنها ۵ درصد از این کلسیم برای بدن انسان قابل جذب است.
شما برای تامین میزان مورد نیاز کلسیم بدن خود به روزانه ۲ لیوان شیر نیاز دارید درحالی که برای تامین همین میزان کلسیم از طریق اسفناج باید روزانه ۳۲ وعده یا به عبارتی نیاز به خوردن ۴۸۰۰ گرم اسفناج دارید!همچنین یون‌های فسفر موجود در شیر باعث کاهش دفع کلسیم از طریق ادرار و در نتیجه افزایش سطح کلسیم خون می‌شوند.
لبنیات یا کپسول های ویتامین D
همانطور که بیشتر گفتیم لبنیات به‌جز داشتن کلسیم، در کارخانه‌ها با مواد مغذی دیگری همانند ویتامینD و پروبیوتیک‌ها غنی می‌شوند. تعامل بین کلسیم، فسفات معدنی موجود در شیر، پروتيین و ویتامینD می‌تواند باعث کاهش خوردگی استخوان ناشی از افزایش سن شده و در نتیجه سلامت عمومی استخوان را حفظ کند.
اخطار:
ویتامینD از جمله ویتامین‌هاییست که احتمال مسمویت با آن بالاست. مصرف لبنیات غنی شده با ویتامینD احتمال اوردوز این ویتامین در بدن را به صفر می‌رساند.
مصرف لبنیات و بیماری‌های قلبی و عروقی
در سطح جهان، بیماری های قلبی عروقی یکی از دلایل عمده مرگ و میر است و تأثیر رژیم غذایی بر عوامل خطرناک قلبی عروقی مانند فشار خون، کلسترول سرم و وزن بدن به خوبی اثبات شده است. در نتیجه رژیم های غذایی برای متوقف کردن فشار خون بالا) – رژیم غذایی سبک – که شامل مقادیر متوسط لبنیات کم چربی است – از بیماری قلبی عروقی ، بیماری عروق و قلبی ، سکته مغزی و نارسایی قلبی محافظت می کند.
در حقیقت، مصرف لبنیات ممکن است محافظی در برابر بیماری های قلبی عروقی باشد ، با اثرات مفیدی که بر روی عوامل خطر شناخته شده مانند فشار خون بالا و همچنین نتایج کلینیکی نشان داده می شود. به عنوان مثال، آنالیز داده های موجود ارتباط معکوس بین بیماری های قلبی عروقی و مصرف شیر را گزارش کرده است.
همچنین یک رابطه معکوس بین مصرف لبنیات و خطر کلی سکته مغزی وجود دارد. با این حال ، مشخص می شود که همه اسیدهای چرب اشباع مساوی نیستند.
به عنوان مثال، در یک مطالعه با استفاده از پرسشنامه مواد غذایی، دریافت بیشتر اسیدهای چرب اشباع شده از گوشت باعث افزایش بیماری قلبی عروقی شد، در حالی که مصرف بیشتر اسیدهای چرب اشباع شده از لبنیات خطر را کاهش می داد.
نتیجه گیری:
در نتیجه، محصولات لبنی ممکن است به دلیل داشتن کلسیم و مواد مغذی زیاد ، میزان جذب کنندگی بالا، در دسترس بودن و هزینه نسبتاً کم ، یک منبع غذایی با ارزش کلسیم باشند. توصیه‌های ملی تغذیه ای بیشمار برای 3 وعده لبنیات در روز (به عنوان مثال ، 1 لیوان شیر، 1 قسمت پنیر، 1 ماست) است، مقداری که میزان مصرف کلسیم روزانه را توصیه می کند. با درک کامل اطلاعات علمی جمع آوری شده در این زمینه، متخصصان بهداشت می توانند نقش مهمی در برطرف کردن این عقاید پیرامون لبنیات داشته باشند.
