ماست یکی از فرآوردههای محبوب و پرمصرف لبنیات در ایران و سراسر جهان به شمار میرود. انواع ماست امروزه عضو دائم سبد خرید بسیاری از خانوادههای ایرانی هستند. ماست و فراوردههای مبتنی بر آن در بسیاری از خوراکیها به صورت مستقیم یا به عنوان طعمدهنده استفاده میشوند.
شناختن انواع ماست، خاصیت و بهترین روش استفاده از هرکدام به ما کمک خواهد کرد بتوانیم مناسبترین محصول را برای خانوادهمان تهیه کنیم. ماست با تقویت باکتری های مفید ساکن روده، باعث افزایش سلامت دستگاه گوارش می شود. ماست با خنثی سازی برخی ترکیبات مضر صفراوی، از تحریک جدار روده ها کاسته و احتمال بروز تومور روده را کاهش می دهد. کلسیم موجود در ماست نیز مانع رشد بی رویه سلول های پوششی روده ی بزرگ می شود. مطالعه دانشمندان نشان داده که متوسط ورودی ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم در روز به بدن، باعث کاهش چشم گیر شیوع و بروز سرطان روده بزرگ می شود.
بررسی ها نشان داده که ماست در کمک به درمان اسهال کودکان مفید بوده است.
انواع ماست
ماست پاستوریزه
این ماست به کمک روشهای مدرن و طی کردن فرایند پاستوریزاسیون، آمادهی مصرف میشود. این محصول تا سقف دو هفته در یخچال قابل نگهداری است. بسیاری از شرکتها مانند هراز ماستهای پاستوریزه را پس از تنظیم اسیدهای موردنیاز در فرایند ویژهای استریل میکنند. بستهبندی این ماست در همین شرایط استریل، عمر آن را افزایش میدهد. فرآیند حرارتی در محصول، باعث غیر فعال کردن استارترها و آنزیم هایشان و هم چنین کپک ها و مخمرهای آلوده کننده می شود؛ در نتیجه زمان نگهداری محصول افزایش می یابد. این ماستها داخل یخچال بین چهار تا شش ماه قابل نگهداری هستند.
ماست چکیده
ماست چکیده یکی از محبوبترین انواع ماست به خصوص در ایران است. امروزه ماستهای معمولی در کارخانههای پیشرفته و به کمک دستگاههای مخصوص به ماست چکیدهی پاستوریزه تبدیل میشوند. این ماست که درصد آب بسیار کمتری نسبت به ماستهای معمولی دارد، معمولا کمی ترشتر و بسیار سفتتر از ماستهای معمولی است.
ماست چکیده یکی از مکملهای محبوب غذاهای گوشتی در خاورمیانه و ایران است.
پیش از این برای تهیهی ماستهای چکیده، ماست معمولی را داخل پوست حیوانات یا پارچههای مخصوص میریختند تا بعد از چند هفته آب از ماست جدا و ماست چکیده شود.
ماست پروبیوتیک یا باکتریایی
یکی از جدیدترین انواع ماست به شمار میرود. این ماست، نسبت به انواع دیگر ارزش غذایی بیشتری دارد. مصرف مداوم و منظم این محصول باعث افزایش سطح ایمنی بدن میشود. باکتریهای مفید موجود در ماست پروبیوتیک کمک زیادی به بالا رفتن سطح سلامت بدن انسان میکنند.
روده انسان دارای انواع خاصی باکتری است و اگر از طریق موادی مانند ماست، مقدار آنها افزایش یابد، هضم غذا تسهیل میشود و عوارض بیماریهایی نظیر کرون و سندرم روده تحریک پذیر کاهش مییابد. این باکتریهای مفید میتوانند نقش تأثیرگذاری در مقدار جذب اجزای مفید مواد غذایی مصرفی و سلامت دستگاه ایمنی بدن ایفا کنند.
ماست کفیر
یکی دیگر از ماستهای بسیار مفید برای سلامت انسان، ماست کفیر است. این ماست که ترکیبی از شیر و مجموعهای از میکروارگانیسمهای شامل الکتوباسیل و استرپتوکوک است، منبع کلسیم، پروتیین و ویتامین D به شمار میرود.
ماست کفیر در سه نوع کمچرب، بدون چربی و پرچرب تولید میشود. مصرف هر نوع از این ماستهای کفیر به رژیم غذایی افراد بستگی دارد.
یکی از ویژگیهای خاص کفیر که آن را از ماستهای دیگر متمایز می کند، گازدار بودن آن است. محققان به کفیر به عنوان ماستی توجه میکنند که از نظر پروبیوتیکی در جایگاه خاصی قرار میگیرد و خصلتهای مهم دیگری برای سلامت انسان دارد.
مطالعات نشان دادهاند کفیر دارای خواص ضد میکروبی، ضد تومور و ضد سرطانی ویژهای است و توانایی بالایی در تنظیم سیستم ایمنی بدن دارد.
ماست پرچرب
شاید برخی افراد به دلایل مختلف، مایل به مصرف این نوع ماست نباشند اما مطالعات جدید نشان میدهد ماست پرچرب تاثیر منفی روی چربی مضر ذخیره شده در بدن ندارد. یکی از مزیت های ماست پرچرب برای سلامت این است که به ندرت حاوی غلظت دهنده ها و مواد افزودنی هستند که معمولا برای ایجاد قوام و طعم مناسب در ماست های کم چرب یا بدون چربی استفاده می شوند.
هر 226 گرم ماست پرچرب ساده فقط 138 گرم چربی دارد و حاوی 11 گرم قند، 8 گرم پروتئین، 275 میلی گرم کلسیم و 352 میلی گرم پتاسیم است. به اضافه اینکه مقداری از اسیدفولیک و ویتامین A هم در این ماست وجود دارد و اگر تولید این ماست از انواع شیرهای غنی شده باشد، مقدار مناسبی هم ویتامین D برای بدن شما فراهم می کند.
ماست سویا
این ماست حاصل ترکیب شیر سویا و ماست معمولی در فضای استریل است. در فرایند تولید این شیر از مخمرهای زنده برای افزایش غلظت ماست استفاده میشود. این ماست کلسترول پایینی دارد و برای کسانی که باید از مصرف پروتئین حیوانی اجتناب کنند گزینهی مناسبی است. ماست سویا موجب خنثی کردن آنزیمهایی میشود که بر هضم کربوهیدراتها تاثیر میگذارند که همین امر به افزایش کمتر قند خون بعد از صرف وعدهی غذایی منجر میشود.
در واقع باید گفت این ماست برای افرادی با رژیمهای خاص که باید قند و پروتئین حیوانی کمی مصرف کنند بسیار مناسب است. طعم این ماست تفاوت چندانی با ماستهای معمولی ندارد.
ماست فرنی
ماست فرنی نسبت به ماست معمولی غلیطتر است. این ماست معمولا با افزودن آنزیمهای گیاهی و در فرایندی نه چندان پیشرفته تغلیظ میشود. ماست فرنی نسبت به ماست معمولی چربی بیشتری دارد و ممکن است برای برخی افراد که باید پرهیزهای غذایی خاصی داشته باشند مناسب نباشد.
ماست یونانی
ماست یونانی نسبت به ماست معمولی قند و کربوهیدرات کمتر و تا دو برابر پروتیین بیشتر دارد. همین مشخصات باعث شده ماست یونانی به یکی از محبوبترین ماستهای بازار به خصوص برای افراد دارای رژیمهای کم قند و کم کربوهیدرات تبدیل کرده است.
ماست یونانی کالری و لاکتوز کمتری هم نسبت به ماستهای معمولی دارد. در نتیجه افرادی که در حال کم کردن وزن هستند میتوانند با خیال راحت ماست یونانی مصرف کنند. همچنین افرادی که معدهی آنها لاکتوز موجود در شیر و فراوردههای لبنی را هضم نمیکند، میتوانند ماست یونانی را جایگزین سایر ماستها کنند.
کلسیم بالای موجود در ماست یونانی، این محصول را به یکی از محصولات محبوب خانوادههای دارای کودک تبدیل کرده است. این ماست میتواند مکمل بسیار خوبی برای غذای کودکان در سن رشد باشد.